Tag Archives: öznur doğan

Cüce Kalanların Annesi: Leyla Erbil

18 Pazartesi Kas 2013

Posted by in Edebiyat, kitap inceleme, kitap tanıtım

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , , , ,


leyla_erbil_canım_kadınBir yazarı ne zaman tanır ve sevmeye başlarsınız? Nasıl basarsınız bağrınıza onu ve bir anne ya da baba olarak kabul edersiniz?

Edebiyat dünyasının büyülü masalıdır yazarların bir anda aileye dönüşmesi. Aklın saati 12’yi geçti mi ne anne kalır yanında anne diye ne de baba. Artık edebiyatın saati çalıyordur, saat daima sevdiğin yazarı vuruyordur. Akrep ve yelkovan onun zamanını, onun zamansızlığını anlatıyordur.

Leyla Erbil ile ilk tanışmanızı şimdi hatırlıyor musunuz? Bir “vapur”da mı tutmuştu elinizi rıhtıma inerken düşmeyin diye yoksa bir deniz kıyısında mı vermişti gözlüğünüzü size; gözleriniz acımasın diye.

Ben Leyla Erbil ile tanıştığımda miniktim, küçüktüm çok ancak aklımı büyük sanıyordum. Okuduklarımın bana yetmeyeceğini biliyordum ancak yine de çok okudum sanıyordum. Ben Leyla Erbil ile tanışmadan önce kitapların anlamlarının yalnızca okuduklarımda olduğunu sanıyordum. Leyla Erbil, bir uyanış hikâyesidir bu yüzden. Yolculuğudur edebiyatseverin, yalnız başına yola çıkmayışıdır. Odysseus’a yardım eden tanrılar ve tanrıçalar gibidir kocaman bu küçücük kadın. Yalnız kalamayıştır.

Peki, neden sevilir bu kadar Leyla Erbil ve nereye koymuşuzdur biz onu? Aslına bakarsanız kocaman, kapkalın romanların kadını değildir Leyla, az lafın çok şey anlatabileceğini bilir. O yüzden eğer Leyla’nın kitaplarını ararsanız raflarda, ince narin kitaplara bakmalısınız kendisi gibi.

İstanbul Üniversitesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı bölümünde Sema Bulutsuz ile tanıştınız mı Leyla Erbil ile de tanışmış olursunuz. Belki de arkadaşlığındandır böyle yakın yakına anlatması Leyla’yı belki de daima saygı duyduğu bir kadın olmasından ancak Sema Leyla’dan bahsederken gözleri dolar bazen, sesi titrer. İşte ben de tam olarak öyle tanıştım Leyla ile. Bildiğim tüm yazılardan farklıydı yazıları. Örneğin imla önemli değildi onun için. Bir virgül yerine üç nokta koyardı. Şimdiye kadar ona dayatılmış şeyleri neden kabul etsindi ki? Etmezdi elbet. Türk Edebiyatı’nın en dişli kadınıydı belki de. Tezer Özlü ile arkadaşlığı da bu yüzden öylesine sağlam öylesine doğruydu. Tezer kendi karanlığında hayatına devam ederken bir yerlerde Leyla’nın olduğunu bilerek rahatlıyordu. Kendi peşinde kendini arayan, kitaplarında yaralarını insanlara açan Tezer’e Leyla’nın arkadaşlığı birebir geliyordu. Bu iki kadın birbirine bir o kadar bağlı ve bir o kadar birbirinden ayrıydı. Tezer kaçar gider, koşardı. Ama Leyla kalmalıydı. Kaçamazdı. Devlet vardı savaşması gereken, sistem vardı. Ve hatta kendi vardı aklında.

Minicik bir kadının devleşmesiydi aslında hikâyesi. Hayatı boyunca hiçbir ödül almamıştı ve bunu kendisi istemişti. Verilen ödülleri de almaya gitmemişti bu yüzden. Nobel’e aday gösterilen ilk Türk kadın yazardı. Peki, neden –di’li geçmiş zaman var hep Leyla’da? Çünkü Leyla Temmuz ayının sıcaklı soğuklu bir gününde bizi, cücelerini annesiz bıraktı. Uzun zamandır Parkinson tedavisi gören Leyla dayanamadı artık. Aslında 1931 yılından bu yana “üç başlı bir ejderha” gibi dayandı Sultanahmet’in ortasında dikilen. Bir sürü hayatı bir arada yaşadı ve bize gösterdi pek çok şeyi.

Önce kadının yerini öğretti bize Leyla. İkili karşıtlıklarda nerede kalıyordu kadın? Tam da gece/gecede’nin yanında. Kadın bilinmez bir varlıktı, bilinmek istenmiyordu. Bu yüzden her hikâyesinde deli kadınları anlattı. Ondan sonra pek çok kadın yazar Leyla’dan yola çıkarak yazdı hikâyelerini, romanlarını. Kadınlar neden delirirdi? Ne kadar çok soru vardı kadınlar ile ilgili… Hepsi, hepsi Leyla’nındı. Tüm sorular Leyla’ya çıkıyordu. Doğanın içindeydi kadın, Leyla bunu çok iyi biliyordu. Doğaya karşılık kurulan medeniyetin içinde, kadınların sesi olmaya çalıştı. Kadın olmaya çalıştı. Kadınlığın büyüsünü, kadının doğasını, doğadaki kadını anlattı. Tek tek, ilmek ilmek anlattı hem de. Ve tam bir kadın olarak.

Bir yazarı seversiniz evet ve onu yüceltmeye dair yüzlerce nedeniniz vardır. Leyla’yı sevmek için sayılabilecek nedenler yalnızca yazar olmak değildi benim için. Leyla benim üniversite yaşamım oldu. Aydınlanmam oldu. Kendimi bir kadın olarak görmüyor muydum ki ondan önce? Belki de medeniyet denilen, tek dişi kalmış canavarın beni nasıl göstermek istediğine göre şekil alıyor, kabıma sığıyor ve taşmamayı kabul ediyordum. Leyla bana engin deniz olmayı öğretti. Bilir misiniz bilmem, deniz bazı dillerde erkek bazı dillerde kadındır. Bir rahim gibidir deniz ve ben de ona kadın demeyi tercih ederim. Karanlıktır çünkü geceye doğru. Yalnızca ayın ışığını kabul eder üzerinde. Güneşin heybeti, medeniyeti altında kavrulmak istemez. Bir anda ayın güzel göğsüne bırakır kendini. Onlar iki iyi arkadaşlardır. Doğanın içindendir ikisi de. Kadın doğasına yakındır.

Leyla Erbil’i sevmek için bir kitabını okuyup ilk bakışta anlamamak yetiyor sanırım. Özellikle işe Cüce ile başlıyorsanız gittikçe zorlaşıyor mesele. Bir yanda Leyla bir yanda Zenime. Bir yanda deliler ve diğer yanda da deliler. Bir deliye karşı kaç deli vardır toplumda? Aslında gördüğümüz tüm toplum delidir ve deliler “akil”ler. Kadın olduğunu bilmez Zenime, kadın olduğu için delileştirilmiştir. Onun deliliği toplumdan gelir kadından değil. Deli kadın Leyla’nın deliliği de öyledir. Cüce de şöyle der bu yüzden:

“Ah, işte o güç saçların ki (öteki kadınlara örttürdüler üzerini sımsıkı korku kefenleriyle; korkunç birer cinsel organdan başka bir şey olmadığına ikrar getirttikleri bedenleriyle birlikte.”

Zamanının içinde ve ötesinde bir kadın sözüdür bu. Kadınları kimler metalaştırdı? Hangi ellerde kızlıkları kadın oldu ve kadınlıkları delilik? Sorular niye bu kadar fazla? Gittikçe Leyla’nın aklına giriyorum.

Düşünüyordu Leyla, bir örtü ile neler yaratılabilir diye kadınların üzerinde. Aman diyeyim hanımım, dizin ve üzerleri görünmesin. Ve tabii ki başın! Haşa! Toplumun kadınla alıp veremediğini kadına vermek isterdi Leyla. Ne olursa olsun Sezar’ın hakkı Sezar’a, kadının hakkı kadınaydı. Bu yüzden aktivist bir kadın olarak TİP’te yer almıştı. Deliliği daha fazla insana duyurabilmek için.

Kadın kimdi, kimdi bu cüceler ve nerelerde dolaşıyorlardı, işte bunu anlatmak istiyordu Erbil. En başından, tarihin derinliğinden insanlığın kökeninden başlıyordu anlatmaya. Adem ile sinsi Havva’nın hikayesini bize anlatıyordu. Kadındı orada da bir olaya neden olan. Yarım akıl ve çelim akıl. Çelinmeye hazırdı kadın, yoldan çıkmaya. Kadın bir meyve uğruna tüm cennetinden vazgeçendi. Şimdi bir de böyle düşünelim, Adem’i düşünmemiş miydi ki Havva atlıyordu Leyla’nın kollarına? Havva yalnızca Adem’ini değil bahçesini ve geleceğini düşünüyordu. Hikâye başlatmanın ne demek olduğunu biliyordu. Bir hikâye başlatmak için bir suçlunun olması gerektiğini de. Adem’e kalsa bahçesinde her şey var, hurisi de yanında tabii ki. Esnaf deyimi ile işler oldukça güzel, hayat Adem’in yörüngesinde. Yörüngen çıkıntısı kadın ve yılan oldu. Yılan kadına fısıldadı. Adem’e fısıldasa Adem dinlemezdi elbette. Kadını seçti yılan. Yılanı seçti kadın. Kadın kirlenmek istedi aslında özüne dönmek istedi. Çamurdan değil miydi? Çamurdan bir gezegene düşmeye korkmazdı kadın. Leyla da korkmuyordu işte. Çamura bulanabilirdi istediği zaman. Kadını anlatmak için bahsedilen aydınlığın içinde çamuru bulmalıydı.

Leyla’nın cücesi yalnızca Zenime değildi. Bizdik aynı zamanda. Her bir kadındı. Kocalarımız döverdi de severdi de. Biz ölsek de çocuklarımız onları döven babalarına geri dönerdi. Zenime’nin yaşaması için bir erkek gerekirdi kaburga kemiğinden doğduğu. Bir bağ gerekirdi tüm medeniyet ve toplum ve ataerkil yapı ve erkek ile. Erkek olmadan kadın hiçbir anlam ifade etmezdi bize göre. Leyla havanın kurşun gibi ağır olduğu bir gün bağır bağır bağırıyordu, UYAN.

Yıllar sonra Leyla’nın sesine bir ses geldi uzaklardan. Mine Söğüt’ün sesi yankılandı raflarda. Deli kadınları anlatmak istedi o da Leyla gibi. Deliliğe methiyeler düzmek istedi. Leyla gibi minik de değildi bu kadın. Kocaman gözleri, keskin çizgileri ile belki de delirmeye hazırdı. Deli Kadın Hikayeleri’ni yazdı ve gönüllerde taht kurmayı başardı.

Bir kadın, bir kadını iyi anlat ve bir erkekten daha fazla acıtır. Bir kadın deliliği bir kadına daima tekinsiz gelir ancak deli olmayan kadın bir gün ansızın delirebileceğini bilir. Mine Söğüt kadınların neden delirdiğine baktı derinlemesine. Söyledikleri Leyla’dan ne eksik ne fazlaydı. Bir kadını delirtebilecek yegâne şeyin bir erkek olduğunu buldu sonunda. İkili karşıtlıkta erkeğe denk düşen her şeydi kadını yok etmeye çalışan. Kadın yok olmak istemiyordu. Deli Kadın Hikâyeleri yüzlerce kadının aynı dünya üzerinde delirmesiydi. Aynı babanın ona tecavüz etmeye çalışmasıydı. Evlatlarının yine onlar tarafından çalınmasıydı. Kadınlardan çalınan yalnızca evlatları değil, kimlikleriydi de.

En az Leyla kadar gerçekti Mine’nin anlattıkları. Deli Kadın Öyküleri’nde şöyle diyordu Mine:

“Bu şehir yüzyıllardır erkektir ve kadınları sevmeyi bilmez. İşte bu yüzden, bu şehirde ben her gün kendimi defalarca öldürürüm.” Kendini öldüren, delilik ile öldüren kadınların hikâyesini yazarken daima göz kırptı Mine minik kadın Leyla’ya. İkisi de çok iyi biliyordu ki dünyanın neresinde olursa olsun bir kadın daima bastırılmak istenecekti. Delilik, büyücülük ve müzik, tekinsiz olan her şey kadına ait kalacaktı. Erkek kendini öne çıkarmak için kadının üzerine basıyor ancak onsuz da olamıyordu.

Leyla Erbil öldüğünde Mine Söğüt cenazesine gitti mi bilmiyorum ancak küçük cinlerini toplayıp Leyla’yı güldürmek için elinden geleni yapabileceğini biliyorum.

Leyla Erbil öldüğünde Sema Bulutsuz cenazesine mutlaka gitmiştir onu da biliyorum. Ve bir kardeşi ölmüş gibi hüzünlü, eski bir yaprağa dönüştüğünü hissediyorum.

Leyla Erbil öldüğünde ben ona dair daha bir sürü şeyi bilmediğimi biliyordum ancak hiçbir şey öksüz kalmak kadar sert değildi.

Leyla Erbil öldüğünde solgun ve naif Tezer Özlü ne yaptı bilmiyorum ancak olduğu yerde yalnız kalmayacağını bilmenin iyi hissettirdiğini tahmin edebiliyorum.

Aşiyan Dergisi Ocak Sayısı 

Öznur Doğan

Tuhaf Alışkanlıklar Kitabı / Beni Hiç Tanımıyorsun!

24 Cumartesi Kas 2012

Posted by in Edebiyat, kitap inceleme, kitap tanıtım

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , , , , , , , , , , ,


Hadi birbirimize açalım alışkanlıklarımızı ve tuhaflıklarımızı. Aslında kimse görmek ya da duymak istemez deşifre olduğunu. Örneğin birisi bana “Öznur, sen böyle zamanlarda şöyle yapıyorsun.” dese hafiften uzaklaşırım ortamdan biraz. Yine de zaaflarınızı, alışkanlıklarınızı siz anlatınca daha eğlenceli ve güzel oluyor. Tuhaf Alışkanlık Kitabı da kendilerine itirafları ile takıntılar konusunda bir tık öne geçenlerin kitabı. Kadir Aydemir’in hazırladığı kitaplar arasında yerini alan Tuhaf Alışkanlıkar Kitabı Yitik Ülke Yayınları’nın yeni gözbebeklerinden bir tanesi. Daha çıkalı 1 ay bile olmadı fakat oldukça geniş bir kitleye yayıldı bile. Yitik Ülke Yayınları’nda çıkan her kitabın böylesine sosyal medyada ve diğer mecralarda yankı bulmasının en önemli nedeni Kadir Aydemir’in girişimci ruhu ile gerçek kitapseverleri bir araya getirebiliyor olması. Sosyal medyadan insanlarla bir araya gelip kitap yapma fikri daha önce başka kimsenin aklına gelmemişti. Bu yüzden farklı projelere imza atılmış oluyor Yitik Ülke Yayınları çatısı altında.

Gelelim kitaba. Gelelim sayfaların kenarlarını kıvırmayı hiç sevmesem de kıvırmadan duramadığım kitaba. Takıntılar ne kadar farklı ve çeşitli diye düşündüren kitaba… Tuhaf Alışkanlıklar Kitabı 126 kişinin kuytuları ile bizi buluşturan bir kitap. Yalnız kitabın en büyük özelliği başkalarının hayatı ile sınırlı kalmaması çünkü tuhaflıklar hem bireysel hem de beynelmilel şeyler. Hem hiç tanımadığınız insanların hayatını öğreniyorsunuz hem de kendi hayatınız ile bağ kurup “Aaaa garip tesadüfler.” gibi şeyler söylüyorsunuz.  Ahu Akkaya’nın “Girinti Çıkıntıları Saymak” takıntısının bendeki tezahürünü görüyorum kitaplığıma bakınca. Tunca Çaylant’ın “Bir Oğlak’ın Suyla İmtihanı”nı yaşıyorum her duşa girdiğimde. Yani bu kitap parçalar halinde yazılmış fakat tamamiyle bütün olmayı başarabilmiş bir kitap. İlk olarak kendi ekseninde tamamlıyor dönüşünü, sonra sizi de içine alıyor.

Kitabı okurken çok güldüğüm bölümler oldu. Örneğin Sevde Kaldıroğlu’nun “Kızım, Ayakkabılarını Bağla, Düşersin Sonra” yazısına bildiğiniz sırıttım. Tam da okurken otobüsteydim çünkü. Ya da Rayka Nayır Güven’in “Panda Olmuşum Haberim Yok” yazısına. Bu alışkanlıklar hem güldürebiliyor hem de sizi daha yakın hissettiriyor. Fakat üzüldüğüm, yumruk gibi mideme oturan bölümler de oldu. Örneğin Ahmet Akdeniz’in “Atın İntikamı” yazısı ve hikayesi…

Sonra kitabı okurken kendimi bir psikologmuşum gibi hissederken buldum. Bu insanlar bana anlatıyorlardı hallerini. Kimisi adımlarını sayıyordu, kimisi benim gibi çift sayıların meftunuydu. Ben de hepsi için bir psikolojik neden bulmaya çalışıyordum. Çok da bilirim ya, “Bu kesin Elektra kompleksi.”, “Hmmm, evet, insanlar reddettikleri şeyleri bir süre sonra yaşarlar.” gibi. Kendime döndüm baktım ki bende de olaylar olaylar. Garip gurup alışkanlıklar var. Hem de annemin alışkanlıklarına dönmeli mönmeli alışkanlıklar bunlar. Bir de küçüklükte ve üniversitede geliştirdiklerim var.  E bunlar benim tuhaflıklarım, bana tuhaf gelmiyor ki. Ah bu tuhaflık! O zaman ben de içinden bir tanesini seçeyim tuhaflıkların ve ince bir ayrıntı vereyim hayatımdan.

Şu anda oturduğumuz eve taşındığımızdan bu yana ben her seferinde 3. kata çıkarken ayn oyunu oynarım. Mermer taşları ile oluşturulmuş merdivenden çıkarken mermer üzerindeki çizgilere ayağımda basmaya çalışırım. Bu çizgiler bazen /’dir, bazen \. Fakat bu bahsettiğim çizgiler karo taşlarının kırılan kısımları ya da birleşim yerleri değildir. Bildiğiniz mermerin içinde bulunan, mermere ait farklı renklerdir. Bir bakarın ikinci katın bir merdiveninde hiç çizgi yok. Hoop bir sonrakine atlarım. Böyle böyle paytak paytak çıkar dururum evime. Hiç yakalanmadım da şimdiye kadar.  O konuda keyfim kıyak. :)) Allah yakalatmasın! 🙂

Bir de son anda aklıma gelen bir şey var kitap ile alakalı. Hani bazı kitaplar vardır hiç bölüm yoktur, okursunuz da dünyanın öbür ucuna gitmeniz gerekir yeni bir bölüme başlamak için. 126 kişinin her biri ortalama 1.5 sayfada anlatmıştır tüm tuhaflıklarını Tuhaf Alışkanlıklar Kitabı’nda. Bu yüzden hemen okumuş olursunuz kitabı. Her biten sayfa yeni bir hikayedir çünkü. 🙂 Ve yüzden fazla bölüm demektir.

Kağıttan Hikayelerin Yaratıcısı Deniz Doğruyol

23 Cuma Kas 2012

Posted by in Sanat, resim, tiyatro

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , ,


Madem bu blogu sanat ile doldurmak amaç, o zaman biraz da tasarımdan bahsedelim. Bamarangcomtr’de çalışırken tasarımcılarla iletişime geçme şansı bulmuştum. Deniz Doğruyol ile de bu sayede röportaj yapabilmiştim. Kağıtlara hayat veren kadın ile söyleşimizden umarım zevk alırsınız. Buyrunuz:

Kağıttan hikayelerin yaratıcısı Deniz Doğruyol, tamamen kendi geliştirdiği tekniklerle tasarladığı My Paper Art koleksiyonu kağıdın binbir halini ‘başkalaştırılmış’ formlarla sunuyor. Sanatçı tasarımlarına “Kağıttan bir dünya olsa nasıl olurdu?” sorusuyla başlamış ve tamamı el yapımı, kolajlardan oluşan bu eşsiz koleksiyonu tasarlamış. Uzun süreçlerden geçerek hazırlanan My Paper Art koleksiyonu, emek ve sabrın birleşiminden oluşuyor… Bu röportajla Deniz Doğruyol’u ve tasarımlarını daha yakından tanıma fırsatı bulduk.

Öznur Doğan: Deniz Doğrulyol’a göre Deniz kimdir?

Deniz Doğruyol: Deniz,  yüreğinin sesi ve  inançlarının her zaman peşinden giden, hayatı heyecan ve  tutkuyla üreterek, kendine anlamlı kılan, her anın; kendini yansıtan bir tablonun parçaları  olduğuna inanan biridir. Kendi hayallerinin ve inancının peşinden giderek yarattığı işine aşık, kendine verdiği en büyük değer ve armağanın bu olduğunu düşünüyor. 9 Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Fotoğrafçılık bölümünde okuduktan sonra reklamcılık yaptım. Ve hep hayalim olan yaratma isteğimin peşinden gidip, üç buçuk sene önce içimden gelen sesi dinleyerek kağıtlarla başladım yolculuğuma. İçimin isteğinin, büyük bir tutkuyla peşinden gitmenin eseridir; Deniz My Paper Art by Deniz Doğruyol markası.

Ö.D: Şimdiye kadar kağıtlar yazılıp çizilmiş, katlanmış, buruşturulmuş ya da kesilmişti. Siz tamamen kağıdı farklı bir boyutta ele alıyorsunuz. Kağıtlara yepyeni formlar verme fikri ilk ne zaman belirdi aklınızda?

D.D: Hayatın anlamını sorguladığım bir dönemdeydim. İş, insanın hayatında en uzun saatlerini geçirdiği bir yer, zaman geriye getirilmeyen en büyük gerçek. Yüreğimin en derinlerinden gelen bir istekti hep yeni bir şeyler yaratmak… ne olduğunu bilmiyordum ama Daha yapmadan bile, onun heyecanını çok net hissedebiliyordum hayallerimde. Bunun doğal ve hayatımızın içinden bir malzeme ile olmasını istiyordum. Birçok farklı malzeme denemelerim sonucunda, kağıtlarla tanıştım. Ve aşkımız o gün başladı.

Ö.D: Tasarımlarınızda sadece kağıtları değil eski ve doğal olarak pek çok farklı obje de kullanıyorsunuz. Hangi parçaları kullanacağınızı nasıl seçiyorsunuz?

D.D: Ben eski kağıtlar, eski eşyalar, hayatımızın içinden farklı detaylar, doğadan malzemeler gibi bir çok farklı materyali aslında birbiriyle tanıştırıp başkalaştırıyorum. Bunları seçerken özellikle şu dediğim bir aksesuar, detay, eşya veya kağıt olmuyor. Onlar zaman içinde bir şekilde benim karşıma çıkıp bana yeni ilhamlar veriyorlar. Sonuçta sonsuz bir kaynağın içindeyiz ve bende bu kaynaktan her geçen gün yeni bir şeyler keşfedip, tasarımlarımda kendimi yansıtacağına inandıklarımı kullanıyorum. Tek ayırdığım, kendime yakın görmediğim parçalar, genelde çok teknolojik görünümler, metal detaylar oluyor. Çünkü bana ruhsuz ve hikayesiz geliyorlar. Ben daha çok içinde ruh taşıyan ve bütününde kullandığım parçalar ile başka hikayelere dönüşen işleri seviyorum.

Ö.D: Sizin için bir maddenin tasarımlarınızda kullanılabilmesi için hangi özelliklere sahip olması gerekir? Kullandığınız maddeleri nerelerden satın alıyorsunuz ya da hangi şartlar altında üretiyorsunuz?

D.D: Yukarıda da bahsettiğim gibi, çok teknolojik, düz, kendini ifade etmekte çok uzaklaşmış materyaller beni heyecanlandırmıyor. Ben çok fazla sahaf, eski malzeme ve eşya satan dükkan geziyorum. Bunun haricinde sürekli yeni yerler ve yeni malzemeler keşfediyorum.

Ö.D: Satın aldığınız eski objelerden kendinize özellikle ayırmak istediğiniz parçalar oluyor mu? Örneğin bir dergi ya da kaplamak üzere aldığınız bir telefon…

Okumaya devam et →

Safe House / Düşmanı Korurken

20 Cuma Tem 2012

Posted by in Filmler, sinema, film inceleme

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , , , , , ,


Denzel, Denzel. Daha önceki yazımda size söylemiştim sürekli olarak aktörlerin ve aktrislerin filmleri olduğu yerin ötesine taşıdığını. Bir aktörü seviyorsanız eğer ve bu aktörün kötü oynadığı herhangi bir filme henüz denk gelmediyseniz, düşündüklerinizin hepsi doğrudur.

Denzel Washington’ın en son American Gangster filmini izlememden sonra Safe House bana yine o derece güzel geldi. Sanırım ben Denzel’ın daima artistlendiği, yürüyüşü ve konuşmaları ile daima cool adam olduğu filmleri seviyorum. Safe House da bunlardan bir tanesi.

Bana bu filmi kimin önerdiğini hiç hatırlamıyorum fakat böyle bir şansım olsa teşekkür ederdim. Dün gece filmi izlerken şimdiye kadar gözümden kaçan bir ayrıntıyı öne sürdükleri için. Daha önce Unthinkable‘da eğer şansınız olsa bir teröriste neler yaparsınız diye sormuştum. Filmde yapılan işkencelerden birisi de adamın yüzüne havlu ya da bez tutup üzerine su dökmekti. Aynı işkence tipini Safe House’da görünce filmi durdurup araştırmaya koyuldum ve bu işlemin “Waterboarding” olduğunu öğrendim. Waterboarding’in 1500’lü yıllara dayandığını öğrendiğimde ise bir daha irkildim. İnsan aklı daima kötülüklere mi çalışacak? Fakat hadi size acı tatlı bir haber vereyim: 2009 yılında Obama yönetimiyle bu işkence türü yasaklandı. Evet, Amerika yapacağı işkencelerde artık Waterboarding kullanamayacak. İnananlar?

Filmden bir şeyler çıkarmak isteyenler tahminen Tobin Frost’un (Denzel) genç CIA ajanına söylediği cümleyi alacaklardır: Everyone bitches everyone.

Aslında gerçekten bu cümle bel kemiğidir filmin. Tüm senaryo bunun üzerine kurulmuş ve oynanmıştır fakat ortada benim için daha önemli olan iki nokta var.

İlk nokta: Tobin’in Matt’e söylediği cümle, “You’ve done a fine job, Son. We’ll take it from here. That’s when you know you’re screwed.”

safe-house-denzel-washington-izle

İşte bu noktada da benim için pek çok şey açığa kavuşuyor. Etrafınıza bir bakın. İnsanların siz bir işi kötü yapmaya başladığınızda ya da sizden şüphelendiğinde söylediği en önemli cümlelerden birisidir bu. En basit örneğinde bile siz yemek yapmaya çalışırken işi daha iyi kıvıracağını zanneden ve sizi egale etmek isteyen kişiler oluyordur. “Tamam tamam, buradan sonrasını ben hallederim.” Sanırım şimdi biraz biraz hatırladınız.

İkinci nokta ise ikinci güvenli evde Matt ile konuşan ve sayko sayko bakan elemanın Matt’e Tobin Frost’tan bir şeyler öğrenip öğrenemediğini sorduğu nokta. “Ondan daha iyi bir öğretmen bulamazsın, seni şimdi kıskandım işte.” diyor. Aslında söyledikleri onun tamamen inanmadığı ve zaman geçirmek adına söylediği şeyler fakat %100 doğru. İnsan beyni olaylardan ve yaşadıklarından nemalanmayı asla bırakmayan bir organ. Daima yeni bir şeyler öğreniyor ve bunları yaşamaya çalışıyor. Karşınızda eski bir CIA ajanı var, yaptığı CIA karşıtı işler yüzünden deli gibi aranan bir adam ve siz de yepyeni toy bir CIA çalışanısınız. Neler olurdu? Zannediyorum ki en ‘adam sen de’lerin bile öğreneceği bir şeyler çıkardı.

Klasik vurdu kırdı, GTA konseptli sokak karmaşaları, cia – fbi – çürük elma üçlüsünü sevenler için Safe House birebir bir film. Konu ve konsept olarak daha önceki filmlerden çok ayrıldığını söylemek imkansız. Yine de izlenebilirliği yüksek.

Safe House Trailer

Le Concert / Bana Göre “O Konser”

18 Çarşamba Tem 2012

Posted by in Filmler, sinema, film inceleme

≈ 1 Yorum

Etiketler

, , , , , , , , , , , ,


İzleme listemde bulunup da uzunca süre beklettiğim filmler oluyor. Her seferinde yeni bir mazeret bulup izlememezlik yapmak gibi problemlerim var. Aynı şey kitaplarda da olmuyor değil. Bu belki de bende kronik bir durum.

Akşam yatmadan önce huzurlu bir şeyler izleyip, biraz da kitap okuyup iyi bir uyku çekmek istiyordum. Sürekli gözüme çarpan fakat açıp da altyazı bulmaya üşendiğim filmi açtım. Le Concert. Türkçeye Paris’te Son Konser olarak çevrilmiş film. Bana kalırsa daha o filmin Türkçe adı O Konser olmalıydı. Anlatacağım.

Kısa filmlerden çok hoşlanırım. Upuzun fakat müthiş filmler de izlemişliğim vardır. Yine de kısa filmler 1-0 önde başlar benim için. Le Concert izleme listemdeki diğer filmlere göre daha kısaydı. İyi ki öyleymiş. Maestroluğu elinden alınmış bir adam 30 sene sonra binbir katakulli ile maestroluğunu geri almaya uğraşır. Kadroyu tekrar kurup Paris’te Bolchoi olarak konser vereceklerdir. Bu olayın etrafında gelişen ve insana yeniden klasik müzik dinleme ihtiyacı hissettiren film benim için üst raflara yükseldi hemencik.

le-concert-izle

Çaykovski’yi aklında yüz binlerce kez çalmış olan maestromuz bir deliliğe ulaşmak ister ve deliliğe ulaşmasına yardım edebilecek en önemli kişi de -spoiler içerir- kendisi ile aynı deliliğe yükselebilmiş arkadaşının kızıdır çünkü bu kız annesi kadar kemanda iyi, hisli ve kabiliyetlidir.

Filmin son sahnesine kadar sürekli olarak bir aksilik peşinde koştum. Sanki o son konser hiç olmayacakmış gibi, rezalet bir gösteri sunacaklarmış gibi. Bir yandan da içim “Ama o zaman film hiç güzel olmaz ki” minvalinde ekolar yapıyordu.

Sonuç çok güzel oldu, yaklaşık 7 dakikalık bir Çaykovski dinleme şansı bulduk, hem de oldukça güzelinden. Bir dönem klasik müziğe sarıp da bir sürü eser dinleyen ben hemen ardından Çaykovski dinleme ihtiyacı duydum. Keşke o sardığım dönemde daha çok içine girebilseymişim dedim müziğin. Daha çok araştırsaymışım ve küçük çapta, kendi çapımda, kendi boyumda bir minnak guru olabilseymişim.

Olamıyor insan. İşe tembellik girdiğinde her şey yarım kalıyor.

O Konser, son bir haftadır Mr.Nobody’den sonra izlediğim en iyi ikinci film oldu.

Benim için bir O Konser olacaksa ayrıca, Tool’un İstanbul’a gelip konser verdiği gündür. Peki sizin O Konser’iniz hangisi olabilir? Ya da hangisidir? 🙂

Le Concert Trailer

Kaçamak Bir Kaçamamak

17 Salı Tem 2012

Posted by in Edebiyat, kitap inceleme, kitap tanıtım

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , , , ,


Kitap indirimlerinin hastasıyımdır. Özellikle 10 liraya kadar satın alabildiğim kitaplarsa. Daha önce 4 liraya Münir Göle’nin Yansılar Kitabı’nı satın almış ve müthiş bir mutluluk duymuştum bu tanışmadan. Yansılar Kitabı‘nı da anlatmıştım hatta.

Aradan iki üç ay geçtikten sonra D&R’ın güzel bir kıyağında daha karşılaştık kendisi ile. Yansılar Kitabıı YKY’den çıkmıştı, bu sefer Can Yayınları’nın meşhur 5 liralık indiriminde bir araya geldik. Münir Göle adını görünce hemen aldım kitabı attım sepete. Kitabın adı Kaçamamak. Kaçamayalım bakalım dedim.

Tezer Özlü’den ve artık beni yoran üslubundan sonra dinlenmeye, sayfaları hızlıca çevirebilmeye ihtiyacım vardı. Münir Göle tam yerine rast geldi de manzara koydu. İçim rahatladı, sakinleştim ve limana yanaşmaya hazırlanan bir geminin rahatlığını hissettim.

Kaçamamak aslında kaçmaya çalışmanın, en büyük kaçamamak olduğunu anlatıyor. İnsanlar bir şekilde herhangi bir cisme ya da olaya ya da yere bağlıdır ve kaçmaya çalışmak başka bir şeye sığınmaktır, bu da aslında gerçek bir kaçamak değildir diyor. Kaçamamaktır bunların hepsi.

Azor Adaları’na yaptığı yolculuğu ve bu kitabı yazma sürecini anlatan Münir Göle, yolculukların üzerine kuruyor tüm anlatıyı. Şöyle bir  bölüm ilk dikkatimi çekenlerden:

Yalnızlık, yolculuk kavramından ayrı tutulamaz. Derin yalnızlık, başkasının varlığına bağlanmak zorundadır. Başkası, öteki, yalnızlığın derinliklerinden, o derinlerdeki yerden çıkagelir her zaman. Bu beklenmedik çıkışlara, bilse bile kimse hazırlıklı olamaz. Bellek izi, şiddetli bir duyum boşalımını tetikler.

Bu parçanın etrafında anlattığı şey, bir anıdan tetikleyiciler sayesinde kurtulamadığımızdır. Hiç sevmediğiniz ya da çok sevdiğiniz, hiç hatırlamadığınız yani dünyanın en uzak ihtimali gelen bir yaşantınız bile hatırlatan bir etken olduğu sürece çorap söküğü gibi gelecektir diyor. Doğru değil midir sizce de bu? İlkokuldan bir arkadaşınızla karşılaştığınızı düşünün. Sadece onu görmek bile en az 5 anıyı hatrınıza getirecektir. İşte bu hayatta yaşadıklarımızdan kaçamamamızın en önemli örneklerinden bir tanesidir.

Kitapları çizmeyi hiç sevmesem de işin kolayını buldum ve kurşun kalemi en yumuşak hale getirip cümlenin başına ve sonuna bir taksim ( / ) koymam yetiyor. Bu sayede kendimi oldukça mutlu hissediyor, daha rahat hatırlıyorum. Taksimlediğim bir diğer yazı ise şöyle:

Gemiyle engin denize yelken açmak, şimdiye dek sözünü ettiğim kaçmak’a en çarpıcı örneklerden biri kanımca. İyice küçültülmüş, dapdaracık, katı bir mekandan sonsuzluğu çağrıştıran bir sıvı mekana girmek, ama ikisini birbiriyle asla karıştırmamak. Beni bu adalara sürükleyen sezgiye daha yerinde bir eğretileme bulmak olanaksız görünmeye başladı.

Deniz, tüm hikayelerde yeni hikayeler başlatan ve sonunda olgunluk vaat eden bir varlıktır. Deniz, insanların üzerinde yaşayabildiği fakat daima korkusunu hissettiği bir yerdir çünkü engin ve anlaşılamazdır. Altında milyonlarca canlı vardır. Sadece bu değildir onu korkutucu kılan. Bir noktadan sonra karanlıktır dibe doğru, kapkaranlık! Ne zaman dalgalanacağını, kızacağını bilmek de zordur. İşte kendi hayatından kaçmak, bir şeyleri unutmak isteyenlerin başvuracağı korkulu yollardan birisi de budur fakat işin unutulan noktası ise etrafınız sadece deniz ve mavi ile kaplıyken düşünmek için yalnızca tek bir şeyiniz olacaktır: kaçmaya çalıştığınız şey.

Kitabın özellikle ortalarına doğru dikkat çekici bir ip cambazı betimlemesini kullanır Göle. İpin üzerinde her şeyi doğru yapmak zorunda olan ve bu cambazlığın sırrını kimseye vermeyen. Eğer sırrı verirse düşeceğinden emin olan bir cambazı anlatır. Alıntıladığım bu bölüm ise ip cambazlığı ile hayat cambazlığının birbirine benzetilmesidir:

Hayatını işiyle evi arasında onulmaz bir düzende gidip gelerek geçiren ürkek adamla, hayatının anlamını iki kule, iki tepe, iki direk arasına gerdiği telin üzerinde dans ederken hisseden ip cambazının yakınlığını, başparmağımın ucunu işaret parmağımın ucuna değdirerek oluşturduğum daireye benzetiyorum: Bir uçtan ötekine en uzak yol, iki uç arasında bir hendek mesafede.

Münir Göle’nin dikkatimi çeken bir özelliği de fotoğraflara düşkünlüğü. Azor Adaları’nda yanından ayırmadığı bir fotoğraf makinesi ile hayatı özdeşleştiriyor, onun üzerinde uzun uzadıya anlatıyor düşüncelerini. Fotoğraf benim için hayatın en büyük tanıklığı fakat şimdiye kadar hiçbir fotoğraf makinesinde düğmeleri çevirip de bir şeyler yapmadım. Hani şu Smart Mode vardır ya, daima sizin için bir şeyleri hazırlayan -ki çok da iyi değildir- işte öyle fotoğrafladım hayatı. Bilen bir gözden makineler, fotoğraflar ve yaşamı duymak farklı geliyor tabii ki:

Aynı teknoloji (üstün derecede fotoğraf makinesi üretenlerden bahsediyor) gezmenliği de bir boş zaman sanayiine dönüştürdü. Bu sayede, gözlerimiz, kentlerden en ücra köşelere kadar karşımıza çıkan ve kımıldayan her şeye, ellerindeki fotoğraf makineleriyle nişan alan , tükeninceye kadar fişeklerini boşaltan, gerçi dijital kameralarla fişekler de boşalmaz oldu, bu yeni topluluğa alıştılar. Onları yadırgamadan, hatta ne yapmakta olduklarını sorgulamadan seyretmeyi sürdürüyoruz. 

Uzun zamandır eleştiredurduğumuz bir noktaya laps diye ayağını bastıktan sonra farklı bir sayfada şunları söylüyor:

Deklanşöre basıldığında, makinanın içindeki perde bir an kapanıp görüntüyü kaydediyor. Paradoks burada işte: Fotoğraf makinesinin deklanşörüne basıldığı an, fotoğraf çekenin göremediği – kaçırdığı – tek an, aslında. 

İşte bir yazarı sırf bunun için bile sevebilirim. Kısacık, saniyenin yüzde birinde gerçekleşen bir anı yakalayabilen bir adamsa bu yazar, işte bu yüzden severim! İşte bu yüzden Münir Göle’nin tüm kitaplarını okuyabilirim.

Daha fazla parça paylaşıp anlatmak isterdim fakat sizin de keşfetmeniz gereken yerler olduğunu düşünüyorum. Haydi koşun D&R’a alın kitabı. Münir Göle okumak çok ucuz, algılamak paha biçilemez.

Mr. Nobody / Bay Hiçkimse C) Hepsi

16 Pazartesi Tem 2012

Posted by in Filmler, sinema, film inceleme

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , , , , , ,


Film izlemek ve kitap okumak dönemsel aktiviteler halinde yer alır hayatımda. Bir dönem yüklü miktarda kitap okur, gözlerim kızarana ve sulanana kadar sayfaları kapatman. Bir dönem ise art arda 5 filme kadar çıkabilirim.

İş hayatıma yaklaşık 3-4 haftalık ara verdiğim bu dönemde tabii ki de boş bırakamazdım kendimi. Hemen Tezer Özlü’yü bitirip yeni bir Münir Göle kitabına başladım. Bir yandan da yeni filmler indirmeye koyulacaktım ki zevkine güvendiğim, şimdiye kadar bana tavsiye ettiği hiçbir filmde yanılmayan arkadaşım Mr.Nobody’i tavsiye etti. “İlk on dakikası çok karışık gelebilir.” gibi küçük çapta bir itlik yaptıktan sonra filmi izlemeye başladık.

İlk başta gerçekten sersemletici bir etkisi vardı. Bilimsel açıklamalar ile başlayıp durmadan ölen, yaşayan, küçülen ve büyüyen bir adam. Kimse “Benim aklım karışmamıştı ki!” demesin. Yemezler. Sevgili beyinciğimin hızla çalıştığını hissediyordum. Sürekli yeni sorular sorarak. Fakat sonra sorgulamayı bıraktım. Ne zaman çok fazla düşünürsem o kadar konudan uzaklaştığımı hatırladım. İzlemeye koyuldum. Uzun zamandır film izlemediğim için bir özlem duygusu ile takip ettim.

Mr.Nobody her ihtimalde yaşayabilen fakat  aslında yaşamayan bir adam. Hiçkimse, çünkü herkes. Film tamamen bu minvalde ilerlerken ve yüz binler olasılığı siz kendiniz de göz önünden geçirmeye başladığınızda zaten film amacına ulaşmış oluyor. En ufak bir hareketin bile yüzlerce nesneyi ya da olayı etkileyebildiğini düşünürsek (Butterfly effect) ve benim sınırlı aklımın bir süre sonra amele olduğu kuantum fiziği gibi olaylara gelirsek karşımıza bir kelime çıkıyor: ihtimaller.

Hangi ihtimali yaşamak istediğinize siz karar verirsiniz ya da karar vermeyerek bir karar vermiş olursunuz. 9 yaşındaki bir çocuğun ihtimaller denizinde 118 yaşına kadar yaşamak da varken 34 yaşında bir araba kazasında ölmek de var. Eğer mümkün kılınabilirse -ki şu anda olmadığını da iddia edemeyiz- aynı anda birden fazla ihtimalde yaşıyor da olabiliriz.

Geçmişi hatırlayabilirsiniz fakat geleceği hatırlayamazsınız tezi de bu yolla çürümüş olabilir. Gelecekten dönüp de kendine bir mesaj bırakmak bile mümkün. Kendi ihtimallerimizi baştan yazabilir, belki de ölümsüz olabiliriz!

mr-nobody-bay-hickimse-izle

Mr.Nobody bittiğinde aklımda birden fazla düşünce vardı. Birincisi filmin duygusal ve romantik yanı. Seçenek ne olursa olsun en doğru aşkı yüzlerce farklı şekilde yaşamanın nasıl bir duygu olduğunu hemen merak ettim. Şu anda neler yaşardım ki acaba? Hangi ihtimaller üzerine tasarlayabilirdim hayatımı?

İkincisi tabii ki de hayatımdaki tercih boyutu. Acaba en ufak bir hareketim hayatımda kimleri yok etti, kimleri ekledi, benim dışımda kaç kişiyi etkiledi? Örneğin bir alışveriş merkezinde son bedenini ben aldığım için bir eteğin, bir başka kişi nelere katlanmaz zorunda kaldı? Ah bu ben.

Filmin görselliği ve müzikleri de bir o kadar doyurucuydu. Sahnelerin gerçekçiliği, müziklerin akıp gidişi, renklerin canlılığı ve o minnak veletlerin güzelliği! Ölesiye güzel çocukları nasıl buldunuz ve Unutuş Melekleri’nin dudağımızın üzerine bıraktığı unutuş çizgisini nasıl hayal edebildiniz? Sorular sorarken yoruluyorum…

Mr.Nobody, son 20 dakikası ile hayatın şeridini gözlerimizin önünden geçirebilecek kapasiteye sahip bir film. İzleyiniz, izletiniz.

Birkaç küçük alıntı:

Young journalist: Everything you say is contradictory. You can’t have been in one place and another at the same time. Of all those lives, which one is the right one?
Nemo Nobody aged 118: Each of these lives is the right one! Every path is the right path. Everything could have been anything else and it would have just as much meaning.

——

Nemo Nobody aged 118: It should be written on every schoolroom blackboard: life is a playground or nothing.

Mr. Nobody – Bay Hiçkimse Trailer

Dövüş Kulübü ve Ölüm Pornosu Kaosu

14 Cumartesi Tem 2012

Posted by in Edebiyat, kitap inceleme, kitap tanıtım

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , , , , ,


Hadi hepimizin bildiği, izlediği, izlemese de fikir sahibi olduğu bir kitaptan bahsedelim. Herkesin diline bir Marla Singer, Tyler Durden yerleştiren filme/kitaba. Kitap 2001 yılında yayınlanıyor. İlk basımın 2001’de olması bir garip çünkü filmin yayınlanma tarihi 1999. Demek ki senaryo kitaba aktarılıyor. İşte bu yüzden önce filmi izleyip ardından kitabı okuyanlar için Dövüş Kulübü, namı diğer Fight Club daima filmin önde tutulduğu bir hikaye oluyor.

Filmi bu kadar öne çıkaran en önemli noktalardan birisi şok edici sonu, bir felsefe etrafında kurulu oluşu ve sapasağlam kadrosu. Kitabı okurken Tyler Durden’ı Brad Pitt’ten başkası olarak düşünemiyorsunuz. Ben de sizin gibi önce filmi izleyip ardından kitabı okudum. Hatta film ile kitabın arasına çok bir süre de girmedi desem yeridir. Benim için de kitap hayal kırıklığıydı. Hani her seferinde kitabı önce okuruz da filme bok atarız ya: Da Vinci Şifresi – Melekler ve Şeytanlar vs. Bu sefer sistem tam tersten işliyor. Arkadaşlar açık konuşalım, bir eseri ilk gördüğümüz anda hangi formda beğeniyorsak o formdaki halini beğenmeye devam ediyoruz. Yani Fight Club resim olarak yapılabilseydi biz en çok resmi sevecektik. Yanlılık yapıp kitabı hiç etmenin alemi yok. Bence…

Dövüş Kulübü öylesine realist bir hikaye üzerine kurgulanmış ki her an bir yerlerde gerçekten Dövüş Kulübü varmış gibi hissediyorsunuz. His algılarınızla Chuck Palahniuk bir güzel oynuyor. Hadi birlikte sabun yapalım! Hadi! Kocaman bir ordu olup dibine kadar şizofreni yaşayalım! Chuck Palahniuk ve kitaplarını yeraltı edebiyatına atan etken onun gerçekleri olduğundan daha gerçek anlatması. Açık konuşalım ki garsonların çorbalara gerçekten işeme gibi bir alternatifi var!

Okuduğum ikinci Chuck kitabı ise Ölüm Pornosu. Aman diyelim, porno yazdık mı bir yerlerden patlayabiliriz gibime geliyor. Yine de dilimin kemiği olduğunu hiç sanmıyorum. Kitabın adında ve hikayesinde seks/porno geçtiği için kitabı ülkede yasaklatmaya çalışan angut bir zihniyet var. Kendileri leylek tarafından değil angut kuşları tarafından getirilmiş, isabetsizlik o ki yere kafa üstü düşmüşler bacadan girmek yerine.

Her kitabın yayınlanma hakkını savunan birisi olarak Ölüm Pornosu’nun kaldırılacağını duyduğum anda satın aldım. Göçmen damarım tutuyor bazen, çok inatçı olabiliyorum. Ardından kitabı kısa süre içerisinde bitirme zevkine kavuştum. Kitap hızlıca bitti fakat ağzımda kalan tadı tam olarak adlandıramadım. Çok iyi kitapların bıraktığı tada benzemiyordu. Çok kötü ya da kötü de değildi. Bana bıraksaydınız bu konuyu, Ölüm Pornosu vasattı. 2 saatlik pornoların toplamda sadece 5 dakikasının izlendiğini düşünürsek kitap da bu kıvamdaydı. Nasıl desek? Ölüm Pornosu günün sonunda bir Alex değildi.

Cervantes’e Quijote’den Selam Var

13 Cuma Tem 2012

Posted by in Edebiyat, kitap inceleme, kitap tanıtım

≈ Yorum bırakın

Etiketler

, , , , , , ,


Okulda bir kitabı okuyor olmak oldukça zor. Yaklaşık üç senedir ödev olarak verilen kitapları okumamak, okumamak için yüz bin takla atmak gibi huylara bürünüyorum. İşin içine zorunluluk girdi mi kendimi kaybediyorum, yatıyorum kalkıyorum bir türlü kendimi veremiyorum işe. Fakat yaklaşık üç senedir her okumadığım kitaptan sonra bir hüzün çöküyor ve her seferinde kendime “Bir dahaki kitabı okuyacağım.” diyorum. Böyle samimi bir itiraftan sonra Don Quijote ile olan dostluğumu anlatmaya başlayabilirim. Sanırım bu normal yazılardan biraz daha uzun olacak.

Önce bu kitabın neden roman geleneğinin babası olduğunu açıklayalım. İlk olarak kitabı elinize aldığınızda anlıyorsunuz zaten. Böyle kalın bir kitaptan böyle baba gibi bir kitaptan mutlaka bir şeyler çıkacaktır diye. Sonra üniversite hocalarının da yardımı ile anlamaya başlıyoruz. Romaneskten romana geçişi sağlayan bir yapısı var Don Quijote’nin. Daha önce hiç denenmemiş şeyleri yapıyor Cervantes. Bana kalırsa Cervantes koca bir deli. Böyle bir şeyi yazabilmek için normal olmamak gerektiği kesin. Nasıl ki Dali aklını özgür bırakıp tuvali hayata çeviriyorsa, Cervantes de aynı şekilde sayfaları hayata çeviriyor.

Gözümüze neler çarpıyor bu kitapta? Hangi elementler bu kitabı roman haline getiriyor? Romanın başlangıcı kabul edilen bu kitabın en önemli özelliği nedir? Tam bir dönem boyunca bu sorulara cevap vermeye çalıştık ve romanı neyin oluşturduğu neyin oluşturmadığına karar veremedik. Ortada tahminler vardı fakat hiçbirisi tam olarak açıklayamıyordu. Roman nedir sorusunu bir kez de ben size bırakıyorum ve Don Quijote’nin özelliklerinden, Cervantes’in tarzından başlıyorum.

Romanda öncelikli konulardan bir tanesi anlatıcıya güvenip güvenemeyeceğimiz. Cervantes romanın en başında bize bu hikayeyi başkasından duyduğunu ve aktardığını söylüyor. Fakat hikayeyi dinlediği kişiye de güvenilmeyeceğinden bahsediyor. İlk olarak bu noktada bir şüpheleniyoruz. Romanın ilerleyen bölümlerinde Don Quijote’den dinlediğimiz bölümlere de hiç güvenemiyoruz çünkü olmayan bir sevgilinin peşinden koşan, kendisini gerçek bir şövalye sanan ve herkesin bildiği üzere değirmenlerle savaşan bir adam. İşte bu noktada anlatıcının güvenilirliği neredeyse sona eriyor.

Tüm roman boyunca büyülenme durumu söz konusu. Don Quijote tamamen hayal dünyasında yaşıyor. Yaşadığı her şey kendi hayalleri ve büyülenmesi ile alakalı. Aynı zamanda Sancho da (daima yanında bulunan yardımcısı) vali olma hayali ile yanıp tutuşan bir adam. Don Quijote ve etrafında gerçekleşen tüm olaylar kitabın sonundaki “disenchantment” yani hayal kırıklığından sonra son buluyor. Sancho Panzo aslında hiçbir zaman için gerçek bir vali olamayacağını, olsa da bundan hoşlanmayacağını anlıyor. Don Quijote de yaşadıklarının bir hayal olduğunu anlıyor. Don Quijote’nin yaşadığı fantezi dünyasında her türlü hayale yer var. Sadece üzerinizi değiştirip tekrar ona göründüğünüzde kendinizi bambaşka birisi olarak tanıtabilir ve onu kandırabilirsiniz. Don, kandırılmaya ve kanmaya çok açık bir karakter olarak karşımıza çıkıyor.

Kitap boyunca Don Quijote idealist bir tip olarak karşımıza çıkıyor fakat kitap realizm üzerine kurulmuş. Dönüşüme ve büyülenmeye inanan bir karakter olarak Don Quijote romanın en tezat karakteri oluyor. Kitabın realizm üzerine kurulduğunu ortaya çıkaran en önemli nokta ise adalet ve ahlak sistemlerindeki çürükler, eksikler ve kişilerin manipülasyonları. Roman boyunca herkesin birilerine yalan söylediğini, kandırmaya çalıştığını ya da istifade etmeye çalıştığını görüyoruz. Bu konuda sadece Don Quijote bir hayalin peşinden koşan, hatta bir oyuncağın peşinden koşan bebek gibi karşımıza çıkıyor. Onun hayal dünyasının sonu ancak gerçeklerin acısını tattığında geliyor.

Kitaptaki her bir karakter toplum içindeki farklı grupları sembolize ediyor. Küçük ya da büyük, ne oldukları fark etmeden hepsi hayatımıza dair önemli noktalara değiniyor. Belki de Don Quijote’yi yüzyıllardır en ön sıralara koyan nokta da bu. Zaman hiçbir şekilde Cervantes’in yazdığı bu önemli kitabı geriye atamıyor. Daima yeni, daima bizlere ait parçaları buluyoruz.

Ne ben anlatarak bitirebilirim Cervantes’i ne de Don Quijote bir blog sayfasında yazılacak kadar kısadır. Bu yüzden aylaklık, tembellik ya da koalalık etmeyin ve böyle baba kitapları okumadan geçmeyin. Romanın babasına Don Quijote’den selam getirdim.